Nha khoa tổng quát

Một bệnh nhân đến khám với biểu hiện chảy dịch mũi màu vàng xanh, đôi khi lẫn máu. Người bệnh phàn nàn rằng họ luôn không tự tin trong lúc giao tiếp nhất là khi phải gặp những đối tác quan trọng do cảm thấy có mùi thối như trứng gà ung từ trong mũi bốc ra. Thỉnh thoảng má cùng bên mũi bị bệnh sưng đỏ và đau, thậm chí lan cả lên mắt làm bệnh nhân thấy có rỉ vàng ở khóe mắt, đôi khi mủ từ xoang rò cả xuống miệng.

Người bệnh thường đến bệnh viện khám vì lo sợ mình đã bị ung thư. Một số trường hợp khác, bệnh nhân lại đến gặp bác sĩ vì đau nhức đầu, đặc biệt vùng trán kéo dài mà không hề có hiện tượng chảy mũi hay ngạt tắc mũi.

Sau khi khám và chụp phim, bệnh nhân mới biết mình có răng mọc ở trong xoang trán hoặc xoang hàm.

Tại sao bệnh lý của răng lại ảnh hưởng đến xoang?

• Qua nghiên cứu người ta thấy bệnh lý răng liên quan nhiều đến tai mũi họng.

Điểm lại về mặt giải phẫu, ta sẽ thấy trong hệ thống xoang thì xoang hàm liên quan mật thiết với xương hàm trên và răng hàm trên. Răng hàm trên số 3, 4, 5 có chân chui sâu tới mặt dưới của xoang hàm. Một số trường hợp, mặt dưới xoang hàm bị chân răng phá hủy và chân răng nằm sâu vào trong xoang. Những bệnh lý của viêm răng như viêm chân răng, viêm quanh cuống, viêm tủy răng, rò chân răng... hoặc khi can thiệp bệnh lý răng hàm trên làm răng tụt vào trong xoang gây dị vật xoang hàm, vỡ mặt dưới xoang hàm do nhổ răng... Cũng giống như các viêm nhiễm khác, viêm xoang hàm do răng làm bệnh nhân sốt cao 39-40oC, đau nhức vùng đầu mặt. Đặc điểm của viêm xoang hàm do răng cũng khá đặc thù với biểu hiện bệnh khu trú hoàn toàn một bên hốc mũi. Ngạt tắc mũi một bên, chảy nước mũi vàng xanh một bên đôi khi lẫn máu kèm theo hốc mũi viêm có mùi rất thối mà chỉ có bệnh nhân mới ngửi thấy được.

Khám mũi, thấy hốc mũi bên đối diện thông thoáng, niêm mạc hoàn toàn bình thường. Ngược lại niêm mạc của hốc mũi bên bệnh phù nề, xung huyết đỏ, đôi khi lẫn máu, khe giữa nhiều dịch xuất tiết vàng xanh lẫn chất hoại tử thối. Vòm mũi họng cũng có dịch mủ ứ đọng. Rãnh lợi môi nề đỏ, đôi khi xuất hiện lỗ rò có mủ chảy ra hoặc sưng tấy ngay rãnh mũi má. Răng tương ứng sát đáy xoang hàm đau, lung lay hoặc là răng giả (đã mất răng).

Viêm xoang hàm do răng dễ nhầm với bệnh gì?

• Bệnh viêm xoang hàm do răng thường phải phân biệt với ung thư sàng hàm. Việc phân biệt chủ yếu dựa vào sinh thiết tổ chức tại hốc mũi hoặc trong lòng xoang đánh giá tế bào dưới kính hiển vi điện tử.

Chụp phim xoang hàm thấy xoang hàm bên bệnh mờ hơn so với bên lành, không có hình ảnh phá hủy xương (trong ung thư thành xoang bị đẩy dồn, giãn rộng và phá hủy). Bên cạnh đó, chụp phim toàn cảnh về răng (panorama) nhằm xác định răng gây bệnh để kết hợp điều trị.

Trong trường hợp răng lạc chỗ, việc chẩn đoán chủ yếu dựa vào hình ảnh trên phim chụp xoang thấy khối xương hình dáng giống răng trong lòng xoang. Triệu chứng về xoang lại không biểu hiện, chủ yếu là dấu hiệu đau khi vị trí răng lạc chỗ nằm ở đường dẫn lưu của xoang. Một số bệnh nhân lại hoàn toàn tình cờ phát hiện ra răng mình không nằm đúng chỗ khi đi khám những bệnh khác. Khi khám răng thường bệnh nhân thiếu mất răng nanh.

Cách điều trị triệt để viêm xoang do răng

• Để điều trị được triệt để viêm xoang do răng cần có sự phối hợp giữa răng hàm mặt và tai mũi họng. Về điều trị viêm xoang phải kết hợp điều trị toàn thân và tại chỗ với mục tiêu là giải quyết mủ tồn đọng trong xoang và nguồn gốc gây bệnh. Tốt nhất là quệt cấy tìm chủng vi khuẩn tham gia vào quá trình viêm xoang và loại kháng sinh thích hợp.

Với những trường hợp răng lạc chỗ, phương pháp duy nhất là phẫu thuật xoang để loại bỏ răng.

Như vậy, một lần nữa ta lại thấy mối quan hệ mật thiết giữa các cấu trúc trong cùng một cơ thể, nhiều khi phải có sự phối hợp giữa các chuyên khoa với nhau để điều trị cho một bệnh nhân hoặc hướng dẫn cho người bệnh cách phòng tránh một bệnh của một chuyên khoa khác, ví dụ như bác sĩ răng khi thấy bệnh nhân có biểu hiện bệnh răng lợi ở những răng có liên quan đến xoang hàm trên cần giải thích cho bệnh nhân những biến chứng về xoang có thể xảy ra nếu không điều trị răng tốt để bệnh nhân hợp tác. Những trường hợp đã thấy biểu hiện của viêm xoang do răng, khuyên người bệnh đến chuyên khoa tai mũi họng điều trị kết hợp với việc điều trị răng miệng.

ThS. Phạm Bích Đào